Tarih, 12 Kasım 1920.

Bu tarih; biz Giresunlular için gurur verici bir olayın olduğu kadar, TC’ye doğru giden yolun açılmasına da en büyük katkıyı sunan çok önemli bir tarih olup, bugün 100.Yıldönümüdür.

Çünkü bu tarihte Osman Ağa ve Giresun Uşakları, TBMM Başkanı Mustafa Kemal Paşa’nın muhafızlığı (başka bir ifadeyle fedailiği) görevine başlamışlar ve onu her gittiği yerde gölge gibi takip ederek her türlü tehlikeden korumuşlardır.

Peki, Atatürk; gönül rahatlığıyla canını teslim edeceği Osman Ağa ve Giresun Uşakları’nı hangi gerekçeyle özellikle tercih etmiştir, hiç düşündünüz mü?

Bu sorumun cevabını alabilmeniz için, yazımızı sonuna kadar okumanızı öneririm.

***

HAVZA’DA TANIŞMA

Osmanlı İmparatorluğu’nun 1.Dünya Savaşı’ndan yenik çıkması ve ardından imzalanan Mondros Mütarekesi ile teslim bayrağını çekmesi üzerine, Mustafa Kemal Paşa, 1.Ordu müfettişi sıfatıyla 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkar.

On gün sonra da (29 Mayıs 1919) Havza’da gizli olarak; Balkan ve 1.Dünya Savaşı Gazisi Osman Ağa ile görüşür, ülkenin düşman işgalinden kurtarılması konusunda mutabık kalırlar.

Bundan sonrası malum…

***

TBMM’NİN AÇILMASI VE…

Osman Ağa, çetesiyle birlikte bu defa da içimizdeki düşman Pontus eşkıyası ile amansız bir savaşa girişirken, Mustafa Kemal Paşa da; Erzurum ve Sivas Kongreleri’nin ardından Ankara’ya geçerek 23 Nisan 1920’de TBMM’ni açar.

TBMM’nin ilk işi, iç isyanlarla mücadele etmek olur. Ordularımız terhis edildiğinden, elde düzenli bir birlik yoktu. Bu işi de, TBBM’nin ve dolayısıyle Meclis Başkanı M.Kemal Paşa’nın korumasını üstlenmiş olan Çerkez Ethem ve adamları üstlendi. Başarılı da oldular. Ta ki, düzenli ordu kurulmasına karar verilinceye kadar.Ethem’in düzenli orduya karşı çıkması ve başına buyruk davranışlarda bulunması, iplerin kopmasına sebep olur.

***

OSMAN AĞA VE GİRESUN UŞAKLARI MUSTAFA KEMAL PAŞA’NIN MUHAFIZLIĞINA GETİRİLİYOR

Ethem’in günden güne kontrolden çıkması üzerine TBMM Reisi M.Kemal Paşa, Havza’da tanıştığı Osman Ağa’dan bir manga muhafız ister. Osman Ağa bu emir üzerine, en seçme adamlarından oluşan aba-zıpkalı, arma-fişekli zıpkın gibi 15 Giresun Uşağını M.Kemal Paşa’nın muhafızı, bir başka tabirle ‘fedaisi’ olarak görevlendirmek üzere İnebolu yoluyla Ankara’ya götürür.

Sonra onları tek sıra halinde Paşa Hazretleri’nin huzurunda teftiş durumuna sokar.

Bundan sonrasını Erden Menteşeoğlu’nun ‘Yakın Tarihimizde Osman Ağa ve Giresunlular’ adlı kitabından (s.109) okuyalım:

”Mustafa Kemal Paşa keskin bakışlarıyla onları tek tek süzdü.Hatırlarını sorup isimlerini aldı.Aba zıpka ve başlıklı özel giysileri ile aksesuarlarını tek tek sorarken Osman Ağa, ‘yağdanlık,kavdanlık,fişeklik”diye adlarını söylüyordu.Keşaplı Köseoğlu Hamit’in yanına geldiklerinde,Hamit’in koltuğunun altındaki saklı kemençe,Paşa’nın ilgisini çekti.

-Bu nedir’ Ağa Hazretleri diye sordu.Osman Ağa:

-Kemençedir Paşa Hazretleri.Uşaklar ateş hattında da olsalar,en ufacık bir boşluk buldular mı Hamit kemençesini çalar,uşaklar da oynarlar,dedi.Mustafa Kemal Paşa:

-Öyle ise,Hamit çalsın,uşaklar da oynasınlar göreyim,dedi.

Hamit çalmaya,uşaklar da oynamaya başladı.Horonların figürlerinden biri olan ‘alaşağı’ yapılırken, ‘çat’ diye bir silah sesi duyuldu.Aldırış eden yoktu.Horon bütün kıvraklığıyla sürüyordu.Uşakların vücutları iliklerine kadar titriyordu.Biraz sonra Co Hüseyin’in bacağından topuğuna doğru kan akmaya başladı.Belindeki horoz teatikli tabanca patlamış,yaralanmıştı.Mustafa Kemal Paşa oyunu durdurdu.Yaralının hastaneye kaldırılmasını istedi.Paşa’nın arabası hazır bekliyordu.Co Hüseyin, ‘Paşam,biz böyle yaralara alışığız.’ diyerek hastaneye gitmeye razı olmadı.Osman Ağa, Mustafa Kemal Paşa’ya, ‘Paşa Hazretleri,bunlar ölürler de horonu bitirmeden bırakmazlar’ dedi.’

Mustafa Kemal Paşa, bu gözü pek uşaklardan 10’unun kendisine muhafız olarak bırakılmasını ister.Böylece, 12 Kasım 1920 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’nın koruyuculuğunu, bir başka tabirle ‘fedailiğini’ yapacak olan ‘Giresun Gönüllü Maiyet Müfrezesi’ kurulmuş olur.

Bu fedailerin adları şöyledir:

1)Hacı Hüseyin Mahallesi’nden Gümüşresioğlu Mustafa Kaptan

2)Hacı Hüseyin Mahallesi’nden Ahmet Canoğlu Kırlak Hüseyin

3)Hacı Hüseyin Mahallesi’nden Tığlıoğlu Ömer

4)Kapukahve Mahallesi’nden Soloğlu Hüseyin

5)Kayadibi’nden Aşıkoğlu Galip

6)Seldeğirmeni’nden Alişıhoğlu Mehmet

7)Alınyoma köyünden Yılancıoğlu Hasan

8)Akyoma köyünden Osmanoğlu Ali

9)Akyoma köyünden Osmanoğlu Sarı Mustafa

10)Keşap’tan Köseoğlu Hamit

Osman Ağa, bu kutsal göreve başlarken onlara şöyle hitap eder:

‘Paşa Hazretleri’nin muhafazası yalnız ve yalnız size aittir.O’nu her yerde siz koruyacaksınız.Uçan kuşlardan dahi.Paşa Hazretleri’ne en ufacık bir şey olursa kendinizi yok bilin. Hatta ve hatta geride bıraktıklarınızı da”

Bir yerde şöyle bir ifadeye de rastlamış, ne yazık ki kaynağını not almayı unutmuşum:

”O’nun eceli ile bile ölmesine müsaade etmeyeceksiniz!’

Canlarını M.Kemal Paşa’ya adamış olan bu kahraman fedailer, o andan itibaren her gittiği yerde Paşa’larını bir gölge gibi takip ettiler. Şehrin giriş-çıkışlarında, Paşa’nın makam arabasının çevresinde, bindiği trende, meclise gidiş-gelişlerinde elleri tetikte Paşa’nın yanına bir sineğin bile yaklaşmasına müsaade etmediler.

***

“BİR ARI UÇSA VURUCAKLARDI”

Mevlut Baysal anlatıyor:

”Ankara’da kaldığım bir hafta içinde bir gün,dalgın ve düşünceli bir halde Taş Han’ın oralarda dolaşırken,bir kaynaşma oldu.Kulağıma, ‘Mustafa Kemal’Mustafa Kemal!..’ sesleri geldi.Bir de baktım,Anadolu Lokantası’na doğru kol kola iki zat ilerliyordu.Bunlardan gri kalpaklı,gümüşü avcı elbiseli sarışın olanı (O) idi.Ve etrafını,O’nu uzaktan takip eden bir hale gibi,siyah elbiseli bir insan dizisi kuşatmıştı.Siyah başlıklar (kabalak) ve siyah kuşaklarda eller tetikte,Karadeniz çocukları (Giresun Uşakları olacak),büyük bir dikkat ve teyakkuzla (uyanıklıkla) adım adım ilerliyorlardı.Meşhur Osman Ağa’nın maiyetinden bir müfreze,O’nun etrafında muhafız kıtası vazifesi görüyordu.Bir arı uçsa vuracaklardı.'(Yakın Tarihimiz,c.4,sayı:41,sayfa:58-59,Vatan Gazetecilik ve Mat.T.A.Ş. İstanbul,6.12.1962)

***

MUHAFIZLARIN SAYISI ARTIRILIYOR

Tamamı Milis Binbaşısı Osman Ağa tarafından gönüllü Giresun Uşakları’ndan oluşturulan ve ‘Giresun Gönüllü Maiyet Müfrezesi’ adı verilen Muhafız Birliği’nin er sayısı M.Kemal Paşa’nın isteği doğrultusunda zamanla 200’ün üzerine çıkarılınca, adı ‘Riyaset-i Celile Muhafız Bölüğü’ olarak değiştirilmiş, bilahare bu ad ‘Muhafız Taburu’na dönüştürülmüş, Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte de ‘Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı’ adını almıştır.

Osman Ağa ve Giresun Uşakları’nın bir özelliğini de belirtmeden geçmek istemiyorum.

Osman Ağa ve Giresun Uşakları, Oğuzlar’ın Çepni Boyu’na mensuptur.

Çepni ise;”Nerde düşman görürse hemen savaşır” anlamına gelir.

Yani; düşman azmış, çokmuş, güçlü silahları varmış demeden gözünü kırpmadan Oğuz Türkleri’nin savaşa giren en savaşçı boyudur.

***

YAZIŞMALAR

Giresun Uşakları’nın muhafızlık görevine getirilmeleriyle ilgili yazışmalardan da bir örnek verelim:

‘Vesika no:7273

AIII-15

D16

F22-16 Giresun/05.02.1921

İçişleri Bakanlığı 06.02.1921

586-66

İçişleri Bakanlığı’na

Özel surette dikkat ve özenle donatılarak hazırlanan Ankara’ya mürettep güzide yüz er bugün saygılarını sunmuş ve yarın Ankara’ya doğru hareketleri kararlaştırılmış bulunduğu arz olunur.

Mutasarrıf Sadrettin

Büyük Millet Meclisi’ne arz.6.2.1921

Dr.Adnan’

***

Kocaeli Komutanı Albay Halit Bey’in,TBMM Başkanlığı’na aynı konudaki yazısı:

‘AIII-15

D16

F22-15

Sayı 1-207

Karargah

7.2.1921

Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı’na,

1-Maiyeti devletinizde muhafızlık görevini yapmak üzere yüz silahlı erin Ankara’ya hareket ettirildiği Giresun’dan bildirilmiştir.Bu yolda yüksek emirlerinizin olup olmadığının bildirilmesini arz ederim.

2-1-179 numaralıdır.

Kocaeli Komutanı Albay Halit

***

TBMM Başkanı M.Kemal Paşa’nın Albay Halit Bey’e cevabı:

‘ Vesika no.7275

AIII -15

D 16 Ankara 8.2.1921

F 22-14

T.B.M.M.BŞK.

Şifre No.2-156

Geyve yoluyla Kocaeli Komutanı Albay Halit Bey’e.

Cevap:7.2.1921 tarihli şifreye

Giresun Müdafai Hukuk cemiyeti ve Belediye Reisi Osman Ağa’nın Ankara’da bulunduğu zaman söz konusu 100 silahlı erin Giresun’dan buraya gönderilmesi kararlaştırılmıştı efendim.

T.B.M.M. Reisi

Mustafa Kemal’

***

ATATÜRK’Ü ÇERKEZ ETHEM’İN SUİKAST GİRİŞİMİNDEN GİRESUN UŞAKLARI KURTARMIŞTIR

Giresun Uşakları, ayaklarının tozuyla, Çerkez Ethem’in iki suikast teşebbüsünü önlemişlerdir.

Başarısız iki suikast girişiminden sonra, Ethem suyunun iyice ısınmaya başladığını fark etti.Bu nedenle, M.Kemal Paşa’nın İstanbul’dan gelecek olan Osmanlı Sadrazamı İzzet Paşa ile Bilecik’te yapacağı görüşmeye hastalığını ileri sürerek katılmak istemediyse de,Paşa’nın ısrarı üzerine ikna edildi.Hasta yatağından kaldırılarak trene bindirildi.Yanına 15 fedaisini de aldı. ***

“BEN BU ETHEM’İ MUFAKAT EDERSENİZ BU GECE YOK EDECEĞİM!”

Bundan sonrasını,Kılıç Ali’nin anılarından okuyalım:

”Trende Mustafa Kemal’in müfrezelerinden birinin kumandanı olan Topal Osman da vardı.Rahmetli Mustafa Kemal’e o kadar bağlı idi ki Ethemin şımarıklıkları karşısında dayanamıyarak her an bir hadise çıkarmak istiyordu.Yolda giderken trende Ethemin hareket anındaki münasebetsizliği mevzuubahs olurken bunu Mustafa Kemal’e karşı bir hürmetsizlik,bir isyan sayarak beni ve recep Zühtüyü bir tarafa çekerek:

-Ben bu Ethemi, muvafakat ederseniz bu gece yok edeceğim! demişti.

Bu gibi kararları tatbikte hiç pervası olmayan Osman Ağaya katiyen böyle bir harekete kalkmamasını,Mustafa Kemal’in böyle bir şeyden hiç hoşlanmayacağı gibi bilakis kızarak kendisine karşı ciddi tedbirler almağa mecbur kalacağını ihtar etmiştik ve Rahmetli Topal Osman da sözümüzü dinlemişti.’

***

MUSTAFA KEMAL PAŞA GİRESUN UŞAKLARI İLE HORAN TEPİYOR

Merhum Bekir Uzuner (1895-1980 Ali oğlu Merkez Akıncı Köyü)’den bir anıyla son noktayı koyalım:

”Tarihini hatırlamıyorum.Azerbaycanlılar’ın düğünü vardı.Mustafa Kemal Paşa da davetliydi.Osman Ağa,o gece için muhafız olarak beni ve Keşaplı Tufan ‘ı (merhum) görevlendirdi.Her zaman olduğu gibi Osman Ağa bize, ‘Aman çok dikkatli olun.Paşa Hazretleri’ni gözünüzden,hiç ayırmayın.’ diye sıkı sıkı tembihte bulundu.

Çankaya’dan gece düğün yerine hareket ettik.Düğün geniş bir salonda yapılıyordu.Kalabalık salon,çok seçkin davetlilerle doluydu.Biz iki arkadaş,tepeden tırnağa tam teçhizatlıydık.Salon girişinde nöbette kaldık.Gözlerimiz Mustafa Kemal Paşa’daydı.

Bir ara Başyaver Salih (Bozok) Bey yanımıza geldi. ‘Sakın gözünüzü Mustafa Kemal Paşa’dan ayırmayın.Salon çok kalabalık.Burada her çeşit millet var.Çoğu da sarhoştur.’ diyerek bizi uyardı.Salih Bey’in uyarısıyla,biz daha da dikkat kesildik.

Vakit geç olmuştu.Mustafa Kemal Paşa yerinden kalktı.Bize doğru geliyordu.Tufan’la birbirimize bakıştık.Esas duruşta bekliyorduk.Paşa Hazretleri, ‘Çocuklar,beraber oynayacağız’ dedi.Bizi salonun ortasına çekti.Bütün çalgıları susturdu.Çalgıcılara Karadeniz oyun havasını çalmasını emretti.Salonda çıt çıkmıyordu.Herkes bizi izliyordu.Bizim havamız çalmaya başladı.Mustafa Kemal Paşa horona yabancı değildi.Aramıza girdi.Oynamaya başladık.Paşa Hazretleri,bir ara bizi yalnız bıraktı.Biz,disiplinli ayak hareketlerimizle yağdanlık ve kavdanlıklarımızın çıkardığı uyumlu seslerle oyuna devam ediyorduk.Davetlilere bizi göstererek;

‘Bakınız,ne güzel oynuyorlar.Onlar benim muhafızlarımdır.Ben onlarla gurur duyuyorum.’ dedi.

Biz oynuyorken,Salih Bey’in yerimizde nöbet tuttuğunu gördüm.Oyundan sonra,biz yine nöbet yerimizi aldık.Salih Bey yanımızdan ayrılırken, ‘Çocuklar size içki ikram ederlerse,sakın sakın almayın.Çok dikkatli olun.’ diyerek bizi ikinci kez uyardı.

Düğün gece yarısına doğru dağıldı.Biz de geldiğimiz özel araçla Çankaya’ya geri döndük.’

(Giresunlu Fedailerle konuştum Onlar da Çılgındı,Erden Menteşeoğlu,Yardımcı Ofset Matbaacılık, Ankara,2008)

Giresun Uşakları sadece muhafızlıkla da yetinmemiş, Milis Piyade Yarbay Osman Ağa komutasında 47.Giresun Gönüllü Alayı’nı, Binbaşı Hüseyin Avni Alparslan Komutasında da 42.Giresun Gönüllü Alayı’nı kurarak, mevcudu 5 bini bulan gönüllü Giresun Uşakları ile Kurtuluş Savaşı’nın kazanılmasında çok büyük roller üstlenmiştir.

Ruhları şad, mekanları cennet olsun!