19 Mart 2024 tarihinde gece yarısı saat 22.00’de yaşama gözlerini yuman TSM’nin ünlü ses sanatçısı ve bestekarı İsmet Nedim’e, 240 sayfalık “ÜNLÜLERLE ANILARIM” adlı kitabımda 54 sayfa yer verdim.

Onunla ilgili o kadar çok ortak anımız var ki, hepsini facede sizlerle paylaşmak isterdim ama ne yazık ki uzun yazılar okunmuyor.

Bu nedenle, bugünden itibaren onunla ilgili anılarımdan en önemlilerini seçerek bölümler halinde sizlerle paylaşmak istiyorum.

Bismillah deyip, 1.Bölüm’le başlayalım.

TÜRK MÜZİĞİ’NDE YENİLİK ÇALIŞMALARI

İstanbul Belediye Konservatuarı’nı başarıyla bitiren İsmet Nedim, 1959 yılında Ankara Radyosu’na girer.

Türk Müziği hocalarının yanı sıra Muammer Sun ve Kemal İlerici gibi batı müziği üstatlarından da dersler alır.

En büyük amacı, Türk Müziği’ni yeknesaklıktan kurtarıp, batıya açmaktır.

“Musiki kaideleri bestekârların eserlerinden çıkar. Kaidelere göre beste yapmak aynı şeyin tekrarı demektir.” Diyen sanatçımız, hemen kolları sıvar.

O zamana kadar ud, keman, kanun,tambur gibi 3-5 sazla icra edilen Türk Müziği’ne piyano, akerdeon, çello (viyolonsel), kontrbas, tembal gibi batı müziği aletlerini de katarak bir sentez yapar. Enstrüman sayısı 3-5 iken 15-20’ye kadar çıkar.

Bu arada batı tarzı bestelerini de patlatmaya başlar.

Yaptığı yenilikleri test etmek için Ankara Büyük Sinema’da muhteşem bir konser verir. Kapılar saatler öncesinden kapanmış, binlerce kişi dışarıda kalmıştır. Konseri izleyenler arasında devrin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel de vardır.

İnsanın içine işleyen kendine özgü duygulu sesi, yaptığı yenilikler ve besteler o kadar tutmuştur ki, ülke çapında hızla geniş bir hayran kitlesi oluşmaya başlar. Adına “İsmet Nedim’i Sevenler Derneği” adında bir dernek bile kurulur.

Zamanla bu yenilik çalışmalarından Yıldırım Gürses, Güneri Tecer, Ela Altın, Teoman Alpay, Suat Sayın gibi sanatçılar da etkilenmeye başlar, bunlardan bazılarına hocalık yapar.

Yaptığı bestelerin çoğu film müziği olur, dillere düşer.

Bir bestenin süksesi bitmeden, yenileri ortaya çıkar.

Sonuçta; “Agora meyhanesi”, “Arım balım peteğim”, “Boş kalan çerçeve”, “Benim de canım var”, “Adını anmayacağım”, “Unutmak istiyorum”, “Oyun bitti”, “Seven ne yapmaz”, “Çoban çeşmesi”, “Gelincik çılgın aşkım”, “Kalpsiz”, “Karadut”, “Adını yoldaki taşlara yazdım”, “Bir daha aşık olmayacağım”, “Ben kimi seveceğim”, “Leylaklar altında”, “İçimde kanımdasın”, “Yiğit olan sevdasından ağlamaz” (Malkoçoğlu, Ölüm Fedaileri filminden), “Nokta noktam”, “İki damla gözyaşı”, “Nasıl ihanet ettin bu ilahi aşkıma”, “Sarı gülüm kokmaz mı”…başta olmak üzere bir birinden popüler 300 besteye imza atar.

Lakin bir tek TRT’ye yaranamaz.

“Eski köye yeni adet mi getiriyorsun” diyen yoz kafalar bestelerini yasaklar, programlarını kısıtlarlar.

Bu duruma daha fazla dayanamayan sanatçımız 1982 yılında bir turne esnasında, müziğinden etkilenen Berlin Belediye Başkanı’nın teklifini kabul ederek üç konservatuarda Türk gençlerine müzik dersleri vermeye başlar.

Berlin’de Musıc Dozent (Müzik Doçenti) unvanıyla 22 yıl görev yaptıktan sonra 2003 yılında emekliye ayrılır.

İSMET NEDİM İÇİN BUGÜNE KADAR NELER SÖYLENDİ, NELER YAZILDI?

Cemal Gürsel (3.Cumhurbaşkanı):

“Konserini çok beğendim. Sana karşı çıkıyorlar, haberim var. Bak evladım, Türk Musikisinde yenilik yapmayanlar bir gün hüsrana uğrayacaklardır. Evladım, daha batıya, daha batıya…” (1962 yılındaki Ankara Büyük Sinema’daki konserinden sonra)

Zeki Müren (Ünlü TSM Ses Sanatçısı ve Bestekar):

“İsmet Nedim Bey, lütfen hayranlarınızın başına benim ismimi yazınız. Musıkimiz zenginleşti. Gerek söz, gerek saz, gerek aralık bakımından…Sizi takdirle anacağım.” (1965, Ankara Radyosu koridorlarında)

Sadettin Kaynak (TSM’nin en büyük bestekarlarından):

“Seni radyodan dinliyorum, Ankara’dan… Çok iyi. Oğlum, ‘Han Duvarları’nı dinledim. Çok, çok güzel. Çok muhrik (tahrik edici, etkileyici…) bir sesin var. Tebrik ederim. Daha iyisi olmayacak.” (Koşuyolu, 1962)

Münir Nurettin Selçuk (TSM Ses Sanatçısı, Bestekar, Koro Şefi, Hoca:

1958’deki sınavda jüri başkanı iken:

“Oğlum sende müzik kulağı yok. Ben ne yapabilirim?”

Sekiz yıl sonra:

“Onun yaptığını biz radyolarda yapamadık. Musıkimiz böyle ilerler, tebrik borcumuzdur.” (Milliyet,15 Ekim 1966)

İskender Cenap Ege (Ankara Radyosu Müdürü, Senatör, Milletvekili, Bakan):

“Ben seni izledim. Arkadaşlar da beğendiler. Bu jüri heyeti, bir gün seni görünce başlarını öne eğecekler oğlum.” (1959, Ankara Radyosu)

Safiye Ayla (Atatürk’ün huzurunda şarkı söylemiş ünlü TSM Ses Sanatçısı):

“İsmet Bey, yeni yıldız sensin bu gece. Elhamra Sineması’na bekleriz. Senin eserlerinden bir buket yapıyorum.”

Şekip Ayhan Özışık (Udi, Bestekar):

“İsmet, sen bir dahisin!” (1963, Ankara)

Sadün Aksüt (Tamburi, Bestekar, Hoca):

“İsmet Nedim Beyefendi ne zaman Bursa’ya, Tayyare Sineması’nda konser için gelmişse, ya da ne zaman Ankara’nın yaz gecelerinde bulunduysam, gazinoda mutlaka izlemeye giderdim. TSM’yi özgün besteleri ve ancak kendi sesinden dinlediğimde romantizm ruhiyatıyla haz duyuran, sevdirendi benim için.” (Taş Plaktan Günümüze İsmet Nedim Saatçi CD’si tanıtım yazısından)

Sabite Tur Gülerman (“Keman Sesli Kadın” TSM Ses Sanatçısı):

“İsmet, seni görmeye geldim. Çok merak ediyordum. Bana da, benim sesime göre beste yapar mısın? Tebrik ederim, sağ ol!”

Avni Anıl (Bestekar, gazeteci):

“Bence müziğimizde reform yapan İsmet Nedim, büyük bestekar. Türk Musıkisi’nde en iyi nota bilen ve aletsiz notaya alan tek adam İsmet Nedim’dir. O, batı sazlarını müziğimizde kullanmasını bildi.” (1964)

Alaeddin Yavaşça (Tıp Doktoru, TSM Ses Sanatçısı, Bestekar, Hoca):

“İsmet Nedim, nevi şahsına mahsus bir müzik adamıdır. Kendisini çok severim.”

Bülent Ersoy (TSM Ses sanatçıısı):

“Evladım; ne yapıyorsun sen? ‘Agora meyhanesi’ eseri büyük ve çok zor bir şarkıdır. Hele bunun sahibi, halen Almanya’da yaşayan İsmet Nedim, dua edelim ki şu okuyuşunu duymamıştır, inşallah! O kişi, sineğin kanadının sesini notaya alan büyük bir sanatkardır. Git, basit bir şarkı ezberle!” (Bir TV’deki Pop Star yarışmasından)

Turhan Taşan (Bestekar, Müzik Araştırmacısı, Program Yapımcısı):

“Ben de İsmet ağabey gibi Samsunluyum. Onun musıkimize getirdiği yenilikler beni çok etkilemişti. Hep onun gibi besteler yapmayı düşlemişimdir.” (Özel sohbetlerimizden)

Ahmet Say (Türk Müzik Yazarı ve Eleştirmeni. Ayrıca ünlü piyanist Fazıl Say’ın babası)

“Hafif Türk sanat müziğinin öncüsü olarak bilinir. Ayrıca, çok sazlı Türk müziği dönemine öncülük etmiştir.” (Müzik Ansiklopedisi, cilt.4, 1985)

Doğan Hızlan (Gazeteci):

“Geçmişte birçok hit olmuş, popülerliğin zirvesine çıkmış bir besteci” (Hürriyet, 26.01.2014)

Hasan Pulur (Gazeteci):

“İsmet Nedim, musıkiye yeni bir biçim getirmek istemiş, Batı sazlarından yararlanıp, çok sesli bir çalışma yapmak istemiş, yapmış da…(…) ‘Hayır olmaz!’ Kapılar böyle yüzüne kapanıyordu…(…) İsmet Nedim şimdi Berlin’de, Almanlar’ın desteğiyle musıki dersleri veriyor. (…) Almanlar onun müziğine tahammül ediyorlar ama, bizimkiler edemedi…” (Milliyet, “Olaylar ve İnsanlar, 25.01.1989)

Tevfik Yener (Gazeteci):

“Türk Musıkisinde 1950’li yıllarda yenilik araştırmaları yapan ve cesaretle batı enstrümanlarını da Türk Müziğine katan İsmet Nedim’in ve Yıldırım Gürses’in konumları ayrıdır. Her ikisi de piyasa tarzından uzak ciddi çalışmalar yapmışlardır. Günümüzde müzik sayılan tak-takların gürültüsünden bu iki üstadı hatırlamıyoruz bile. Çok ayıp.” (Sabah gazetesi, Perde Arkası, 14.9.1997)

Yıldırım Gürses (Ses sanatçısı, Bestekar):

“Ankara Radyosu’na girdiğimde İsmet Nedim’le tanıştım. İsmet abi musıkiyi çok iyi bilen bir sanatçıydı. Türk Müziğinde yeni bir türün tohumunu atmıştı. Onun yenilik çalışmalarından çok istifade ettim. Bugün bir yerlere gelmemde onun çok emeği vardır. Onu her zaman şükranla anıyorum. Yaptığımız yenilik çalışmaları halk tarafından çok tutulmasına rağmen, bazı müzik otoriteleri tarafından engellerle karşılaştık. İsmet abi 1980 yılına kadar dayanabildi. Sonra da bildiğiniz gibi Berlin’e yerleşerek müzik hayatını orada sürdürmeye başladı. Ben her halde ondan daha dayanıklı çıktım ki, hala daha mücadeleme devam ediyorum. Bu da ne zamana kadar sürer, bilemiyorum.” (9 Aralık 1988, Kızım Emel Çiçek ile birlikte Levent’teki evinde yaptığımız söyleşiden)